Gurpil gaineko sugarra

Lau gurpildun patinak, gorputza babesteko ekipamendu egokia eta gogoa. Batez ere gogoa. Horiek dira Roller Derbya praktikatu nahi duenak izan beharrekoak.

---

Euskal Herrian Roller Derbya praktikatzen duten taldeak gero eta ugariagoak dira. Baina, zer da Roller Derbya? Eta nola jokatzen da? Ziurrenik, batek baino gehiagok Drew Barrymore zuzendari eta Ellen Page protagonista zituen Whip It (2009) filmean izango zuen kirol honen berri lehen aldiz. Pista obal batean lehiatzen dira lau gurpileko patinak, babesak eta kaskoa jantzita eraman behar dituzten neskek osatutako bi talde. Talde bakoitzetik bosna neska aritzen dira pistan: hiru blokeatzaile, pibotea eta jammerra. Puntuak lortzeko, talde bakoitzeko jammerrak kontrako taldearen pibotea eta blokeatzaileak gainditu behar ditu, pista obalean bueltak eman bitartean. Jammerraren erronka blokeatzaileak saihestea eta aurreratzea bada, blokeatzaileak egiteko bikoitza du: kontrako jammerrari oztopoak jarri eta bere taldekoari bidea irekitzen lagundu. Jammerrak zenbat eta blokeatzaile aurkari gehiago aurreratu, orduan eta puntu gehiago. Partiduak ordubetekoak izaten dira, bi minutuko jam-etan banatuta.

Hazten ari den kirola
Gurean kirol berria den arren, XX. mende hasieran AEBetan sortu zen kontaktu kirol beteranoa da Roller Derbya. Chicago Tribune egunkaria izan zen, 1922an, lehen aldiz Roller Derby terminoa erabili zuena, hainbat egunetan zehar patinen gainean AEBak gurutzatu zituzten maratoi lasterketak izendatzeko. Hasieran bakarkako iraupen lasterketa zena, 30eko hamarkadatik aurrera kontaktu fisikoa ezaugarri nagusi zuen talde kirol bihurtu zen. Hainbat urtez arrakastatsuak izan ziren AEBetako hirietan egiten ziren partiduak, eta irratiz, zein agertu zenean telebistaz, ematen zituzten. 70eko hamarkadan baina, ahanzturan erori zen.
XXI. mende hasieran, ordea, AEBetan bertan, feminismoaren eta punkaren eskutik berreskuratu zuten. Eta laster jauzi egin zuen Europara. Gurean, azken urteetan loratu da. Lehen taldea Baionan sortu zuten 2011n, eta Bilbon zein Donostian iaz hasi ziren taldeak eratzen. Gaur egun, lau talde ari dira martxan. Bi Donostian, Easo Avengers eta Donostia Roller Derby (El puticlub de la lucha); bat Baionan, Violent Bitchiz; eta bat Bilbon, Botxo Killers. "Taldeak osatzea ez da erraza izan, kirol ezezaguna izateak oztopoak jartzen baitizkigu", azpimarratu du Ester Sangràk, Botxo Killers taldeko kapitainak. Zailtasunak zailtasun, lau taldeek gogotsu egin dute aurrera, eta erronka interesgarriak dituzte etorkizunera begira. Helburu nagusia Roller Derbya gainontzeko kirolak bezain errespetatua eta onartua izatea lortzea da, eta horretan dabiltza lanean buru-belarri.
Roller Derby modernoa hastapenetan feminismoaren aldarrikapenera mugatzen zen arren, gaur egun, kiroletik gero eta gehiago edaten duela esan daiteke. Euskal taldeetan iritzi ezberdinak daude: "Egia da feminismoari lotutako kirola dela, baina gure taldean kirolaren normalizazioaren aldeko borrokak indar handiagoa du orain", azpimarratu dute Easo Avengers taldeko neskek. Donostiako beste taldeko zein Bilboko neskek, aldiz, andrazkoen jabekuntzaren aldeko borrokan dihardutela azpimarratzen dute. Botxo Killerseko kapitain Sangrák ildo horretan azpimarratzen du Roller Derbya %100 feminista dela, "kiroletan emakumezkoen espazioa eta nagusitasuna aldarrikatzeko modu bat baita".

Talde berriak loratzen
Baiona, Bilbo eta Donostiako taldeetaz aparte, horietan aritu izan diren hainbat neska talde berriak sortzen ari dira. Adibidez, Botxo Killer taldeko jokalari ohia den Aida Alcaide Arrasaten ari da taldea osatzen: "Donostiako eta Bilboko hainbat jokalari ezagutzen ditugu, eta euren laguntzari esker aurrera goaz". Gainontzeko taldeek egin bezala, Facebook orri bat sortu dutela azaldu digu, "ahoz ahokoaz haratago jendea erakartzeko baliabide interesgarria delako. Udan hainbat bilera egin ditugu interesa duen jendearengana gerturatu ahal izateko", eta, dirudienez, euren asmoa irailetik aurrera entrenamenduekin serio hastea da.
Euskal Herriko taldeen lanari esker, geroz eta sendoagoa bilakatzen ari da duela urte gutxi guztiz ezezaguna zen kirol berria. "Izugarri ongi" pasatzen dutela diote jokalariek, eta esperientzia bikaina dela. 2014a, gainera, urte garrantzitsua izan da euskal Rolller Derbyarentzat, izan ere, Botxo Killers eta Easo Avengers taldeak elkartu egin dira hainbat partidu jokatzeko, Euskal Okela taldea sortuz. Etorkizunean Roller Derbyaren Euskal Selekzioa izango denaren hazia ereinda dago.